نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• امیر فرید

دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

استقبال از نوشتن قرآن با خط محقق، درست از زمانی شروع می­شود که دیگر خط کوفی مورد بهره­برداری گسترده قرار نمی‌گیرد. گسترش و به­کارگیری خط محقق در قرآن­نویسی به­عنوان مهم­ترین خط جهان اسلام (به­ویژه در ایران) در حدود پنج سده، یعنی از سدۀ شش تا دهم هجری، به طول انجامیده است. این گستردگی، همراه با گسترش در مصارف این خط از دست­نویس­ها تا کتیبه­های این دوران بوده است. گنجایش خط محقق چه در ریخت حروف و کلمه­ها، و چه در سهل­نویسی، نسبت به نیای پیشین خود یعنی خط کوفی، از دلایل جایگزینی این خط در قرآن­نویسی به­شمار می­رود. اقبال خوش‌نویسان به این خط در نوشتن مصحف شریف، نسبت به دیگر اقلام سته در این پنج سده بیشتر است. این توجه را می­توان از آثار نُسَخ قرآن و کتیبه­های به­جای مانده از آن دوره مشاهده نمود. پیگیری و کنکاش در یافتن دلایل این استقبال و یافتن ویژگی­های شکلی و تأثیرات اجتماعی در رواج خط محقق، از مهم­ترین اهداف این مقاله است. همچنین چرایی استقبال گسترده از این خط در قرآن­نویسی در سده­های یاد شده از پرسش­های اصلی این پژوهش به­شمار می­رود. به جهت رسیدن به اهداف و پاسخ به پرسش­ها، این پژوهش از مطالعات کتابخانه­ای و میدانی بهره می­برد. اما روش حصول به نتیجه را در مطالعه و تطبیق نمونه­های به جای مانده از قرآن­نویسی در سده­های پنج تا ده ق. می­داند که به روش تحلیل بصری صورت خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

• خوش‌نویسی
• خط محقق
• قرآن‌نویسی
• نُسخ‌خطی
• کتیبه

عنوان مقاله [English]

A Research About the Quran Transcription by Mohaghagh Script

نویسنده [English]

• Amir Farid

Iran, Tabriz, Tabriz Islamic Art University

چکیده [English]

The acceptance of writing the Quran by Mohaghagh script begins at a time when the Kufi script is no longer widely used. The development and application of Mohaghagh script in Quranic transcribing, as the most important script in the Islamic world (especially in Iran), has lasted for about five centuries, from the 12^th  to the 16^th century A.D. This expansion was along with the usage development of this script, from manuscripts to inscriptions in this era. The capacity of Mohaghagh script not only in letters and words shape but also in easy transcribing, in comparison to its ancestor Kufi script, is the replacement reason of this script in the Quran transcribing. Calligraphers are more interested in this script transcribing for the Holy Quran than other six pens during these five centuries. This popularity is obvious from remained Quranic manuscripts and inscriptions in that era. Researching to find out the reasons for this reception and finding the formal features and social effects in the spread of Mohaghagh script is the most important goal of this article. Also, why this script was widely accepted in Quranic transcribing in the mentioned centuries, is one of the main questions of this research. In order to achieve the goals and answer the questions, this research uses library and field studies. But the method of achieving the results is to study and analyze the remained examples of the Quranic transcriptions in the 11^th to 16^th centuries A.D.

کلیدواژه‌ها [English]

• Calligraphy
• Mohaghagh script
• the Quran transcription
• manuscripts
• inscription