نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی قربانی ¹
• محمدحسین اسرافیلی ²

¹ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

طی سده‌های نهم و دهم ق.، فضای شکوفایی هنری در ایران و آناتولی با حمایت دربار و ظهور هنرمندان برجسته فراهم شد. در این زمان، دو جریان تأثیرگذار خوش‌نویسی در جهان اسلام وجود داشت؛ یکی خوش‌نویسی ایرانی با سابقه‌ای چندصدساله و دیگری خوش‌نویسی عثمانی که به‌تازگی شکل ‌گرفته و درحال رشد بود. هردو جریان افزون‌‌براینکه وارث گنجینه‌های ارزشمند هنری دوره‌های پیشین بودند، با یکدیگر ارتباط داشتند و شیوه‌ها و مکاتب جدیدی را در درون خود به‌وجود آوردند. قرآن، به‌عنوان کتاب مقدس اسلام، همواره مورد‌ توجه خوش‌نویسان مسلمان بوده است. خوش‌نویسان ایرانی صاحب پیشینه‌ای دیرین و درخشان در کتابت آن بودند و مهارت آنان موجب پرورش و پیدایش شیوه‌های گوناگون در این زمینه شد که به‌عنوان الگوهای هنری، مناطق دیگر جهان اسلام ازجمله عثمانی را تحت‌تأثیر قرار داد. هدف مقالۀ حاضر، بررسی پیوندهای مصحف‌نگاری ایرانی و عثمانی در سده‌های نهم و دهم ق.، با نظری به تحولات خوش‌نویسی و فنون کتابت مصحف‌ها و تبادلات فرهنگی هنری دو سرزمین است که براین‌اساس، این پرسش مطرح می‌شود: ارتباطات خوش‌نویسی ایرانی و عثمانی در کتابت قرآن چگونه شکل ‌گرفته است و نمودهای آن با نگاه به شباهت‌ها و تفاوت‌ها چیست؟ این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد تطبیقی فراهم‌ آمده است و بر مبنای هدف، به بررسی زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری و تعدادی از مصاحف شاخص خوش‌نویسان ایرانی و عثمانی می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

• مصحف شریف
• خوش‌نویسی اسلامی
• کتابت قرآن
• ایران
• عثمانی

عنوان مقاله [English]

Studying the Quran Transcription Connections Between Iran and the Ottoman Empire In the 15th and 16th Century A.D.

نویسندگان [English]

• Mahdi Qorbani ¹
• Mohammad Hossein Esrafili ²

¹ Iran, Tehran, Islamic Azad University, Science and Research Branch

² Iran, Tehran, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

During the 15^th and 16^th centuries A.D., the atmosphere of artistic flourishing in Iran and Anatolia was provided with the support of the courts and the appearance of prominent artists. At this time, there were two influential currents in calligraphy in the Islamic world; one of them was Iranian calligraphy with a history of several hundred years and the other was Ottoman calligraphy which has just been formed and was growing. In addition to inheriting the valuable artistic treasures of earlier periods, the two currents connected and created new styles and schools within themselves. The Qur'an, as the holy book of Islam, has always been of interest to Muslim calligraphers. Iranian calligraphers had a long and brilliant background in transcription, and their skills led to the development of various methods in this field, which, as artistic models, influenced other parts of the Islamic world, including the Ottoman Empire; but so far, the importance of the role of Iranian calligraphy at the beginning of the flourishing of Ottoman calligraphy has not been considered as it should be. The purpose of this article is to study Iranian and the Ottoman Quran transcription links in the 15^th and 16^th centuries A.D., with a view to the developments in calligraphy and the Quran transcription techniques and cultural-artistic exchanges of these two lands. So these questions are mentioned: How are the relations between Iranian and Ottoman calligraphy formed in the transcribing of the Quran and what are its manifestations by looking at the similarities and differences? This research has been provided by descriptive-analytical method and comparative approach and based on the purpose, the historical, cultural and artistic fields and a number of the Quran by leading calligraphers of Iranian and Ottoman calligraphers have been studied.

کلیدواژه‌ها [English]

• The holy Quran
• Islamic calligraphy
• the Quran transcription
• Iran
• the Ottoman Empire